Coaches willen zich onderscheiden. In mijn recensie van Wat effectieve coaches anders doen schreef ik over die onderscheidingsdrang. Er zijn verschillende mogelijkheden waarin een coach onderscheidend kan zijn, en Willem Beekhuizen heeft zijn keuze gemaakt. Hij onderscheidt zich met provocatieve coaching. Maar wacht, er is meer!
Bij Beekhuizen weet je alleen nooit wát er nog meer komt: een medaillon, een oude artiestenfoto, een voorzittershamer. Hij houdt ervan om het gesprek om te gooien met gekke dingen. Die dingen, daar gaat dit boek over. De titel: Prikkeldingen.
Gerepeteerd verhaal
Willem Beekhuizen wil, zoals elke coach, resultaten boeken. Of beter gezegd: dat zijn coachee resultaten boekt met behulp van coaching. Om dat resultaat te bereiken moet er echt iets gebeuren, maar de coachee zit zichzelf in de weg. Beekhuizen beschrijft het mooi: zijn gesprekspartner heeft een verhaal gerepeteerd, inclusief de overtuiging dat het allemaal erg moeilijk is. Met rustig praten zal je verder verstrikt raken in dat verhaal. Je hebt een prikkelding nodig om te ontregelen, om een nieuwe manier van denken en doen aan te wakkeren. Dat kan het beste tastbaar zijn - het moet fysiek aandacht opeisen.
Veel voorbeelden
Dit boek is opgebouwd rondom voorbeelden van prikkeldingen. Eigenlijk zijn het meer casusbeschrijvingen van een paar pagina’s lang. Theorie, achtergronden en richtlijnen komen ook aan bod, zij vormen als het ware de intermezzo’s in dit boek.
Waar Beekhuizen schrijft over zijn geliefde prikkeldingen, is hij duidelijk in zijn element. De voorbeelden zijn levendig, theatraal bijna. Heiligenhangertjes, die echt rechtstreeks uit het Vaticaan komen (echt?). Hij spoort je aan om alles in te zetten. Zijn motto is dan ook: Ik weet niet of het waar is, maar het is in elk geval een goed verhaal.
Sterke theorie
De nadruk op de voorbeelden maakt de theorie niet ondergeschikt. Ik heb daar juist meer interesse voor. Waarom werkt dit? Beekhuizen schrijft over prikkelpijlers, de zuilen van zijn prikkelbouwwerk. Beekhuizen maakt bijvoorbeeld een uitgebreide analyse van verrassing. Hij legt de structuur bloot en legt uit op welke manier je daarop kan inspelen. Het mooiste is dat hij zelfs de theorie met een dikke knipoog beschrijft. Om verrassing uit te leggen geeft hij het overbekende voorbeeld van de voorouder die een sabeltandtijger tegenkomt. Tussen haakjes vraagt Beekhuizen zich af: waarom is het toch altijd een sabeltandtijger in dit soort voorbeelden? Ik moet er hartelijk om lachen, wat maakt dat ik de theorie beter begrijp én dat die beter blijft hangen.
De theorie is ook gewoon goed. Beekhuizen schrijft over zijn inspiratoren, die hij zonder omhaal goeroes noemt. Daarmee laat hij zien dat geen enkel (management)boek op zichzelf staat. Je kiest voor een zienswijze, een achtergrond, en die pas je aan door het op je eigen manier te doen. Vervolgens breng je die ideeën weer de wereld in, zodat anderen er zelf iets mee kunnen.
Lekker lachen
Humor is, naast verrassing, het belangrijkste element in dit boek. Tot halverwege beleefde ik de tekst als geinig. Een leuk boek voor erbij, het is weer eens wat anders. Inmiddels heb ik een andere mening. Dit boek is een pleidooi voor doorbraak, een baken voor communicatie. Het is van hetzelfde kaliber als Impact maken met humor, dat op de longlist Managementboek van het Jaar 2025 staat. Beekhuizen schrijft luchtig over allerlei voorwerpen die hij inzet tijdens gesprekken. Daarmee krijgt hij het voor elkaar dat ik anders ga denken over gespreksvoering. Wat als een groot deel van gesprekken een soort spel is? Dan kan ik het samen met mijn gesprekspartner anders spelen.
De lat ligt hoog
Ik heb nog wel een belangrijke vraag. Wat is het effect van prikkeldingen wanneer een coachee weet dat je gebruikmaakt van prikkeldingen? Anders gezegd: wanneer je weet dat er verrassingen kunnen komen, zijn die dan nog verrassend? Op die manier geredeneerd, heeft Beekhuizen met dit boek de lat voor coaching hoger gelegd. Het is vanaf nu de kunst om nog beter uit de hoek te komen richting je gesprekspartner. Beekhuizen daagt je uit om het onverwachte op te zoeken, zelfs te creëren. Zijn voorbeelden van prikkeldingen worden daarmee nulpunten in de groei van creatieve gespreksvoering.
De absolute kern van Prikkeldingen is verrassing. De conclusie van deze recensie mag daarom ook best verrassend zijn. Daarom nu: het conclusiegedicht.
Prikkeldingen
Wanneer in je coaching allang niets meer lukt
De aansluiting is ver te zoeken
De coachee en jijzelf gaan steeds dieper gebukt
Onder regels uit coachinghandboeken
Sta dan eens op, maak een dapper besluit:
‘Ik ga prikkeldingen weggeven!’
Je bant voorgoed het gewone uit
En verandert misschien zelfs een leven
Over Hans de Witte-van Mierlé
Hans de Witte - van Mierlé is coach, projectmanager en trainer. Hij werkt in het sociaal domein, met als specialisaties participatie, gedragsverandering, brede samenwerking en transitietrajecten.